باکتری Xylella fastidiousa
بیماری هایی که توسط xylella fastidiousa ایجاد می شوند، خسارت بالایی به محصولات مهم اقتصادی وارد میکنند، علائمی که این باکتری ایجاد می‌کند بصورت سوختگی در حاشیه برگ هاست، برخلاف سایر باکتری های بیماری زا، این بیمارگر به طور انحصاری محدود به آوند چوبی است و فقط در یاخته چوب و عناصر آوندی زندگی می‌کند، همچنین این باکتری قادر است بدون ایجاد علائم خاصی در طیف وسیعی از گیاهان مختلف و علف های هرز بصورت اندوفیت وجود داشته باشد، این باکتری دارای دوره نهفتگی کوتاه در ناقل است اما بصورت پایا و تکثیری، منتقل می‌شود.
این باکتری در ۳۵۰ گونه گیاهی از ۷۵ خانواده از گیاهان مختلف از جمله گیاهان زراعی، باغی، گیاهان زینتی و نیز درختان سایه دار بیماری زا است.
از میزبان های مهم این باکتری می‌توان انگور، بادام، هلو، یونجه، مرکبات و زیتون را نام برد. این باکتری در کشورهای آسیایی و اروپایی به تازگی شیوع پیدا کرده است، در قاره آسیا این باکتری فقط در ایران و تایوان گزارش شده است.
در ایران این بیماری را برای نخستین بار در درختان انگور در شهرهای چهارمحال و بختیاری، فارس، قزوین، خراسان رضوی، البرز و اصفهان گزارش کرده اند.
راه های انتشار بیمارگر
انتشار توسط حشرات ناقل: تنها مسیر طبیعی انتشار بیمارگر، زنجرک های برگی و زنجرک های خانواده ceropideae هستند، این انتشار توسط ناقلین بسیار سریع صورت میگیرد، چون فاقد دوره نهفتگی است و ناقل می‌تواند بلافاصله بعد از کسب بیمارگر، آن را انتقال دهد. بنابراین باکتری به جدار معده حشرات متصل شده و شروع به تکثیر می‌کند، هم چنین می‌تواند در سراسر طول زندگی خود، باعث انتشار بیمارگر شود.
نقش انسان در انتشار بیمارگر: حمل و نقل مواد گیاهی آلوده، یکی از راه های معمولی در انتشار این بیمارگر به مناطق دور دست است، همچنین این باکتری می‌تواند از منابع گیاهی آلوده اما فاقد علائم که از آنها برای پیوند زدن استفاده می‌شود، به سایر مناطق انتشار پیدا کند.
روش های مهار بیمارگر
حذف گیاهان آلوده: حذف گیاهان آلوده در بعضی مواقع در شروع آلودگی می‌تواند موفقیت آمیز باشد، علاوه بر ریشه کن کردن، هرس گیاهان آلوده نیز می‌تواند مدنظر قرار بگیرد، علاوه بر این، هرس کردن رشد شاخه های جدید و غیر آلوده را نیز تحریک می‌کند.
مبارزه علیه باکتری: چندین ترکیب شیمیایی از جمله آنتی بیوتیک ها، ترکیبات مسی و ترکیبات طبیعی در شرایط گلخانه و مزرعه بررسی شده است.
در گیاهان آلوده استفاده از ان-استیل سیستئین به عنوان کود، اثرات ضدباکتریایی داشته و در تعدیل کردن علائم نیز نقش داشته است، همچنین تزریق اکسی تتراسایکلین به تنه درختان بادام نشان داده است که شدت علائم تا ۷۳% کاهش پیدا می‌کند، ولی باید توجه داشت که مبارزه شیمیایی به دلیل سیستمیک بودن بیماری نمی تواند به تنهایی به عنوان یک روش کنترلی مناسب مد نظر قرار گیرد.
مبارزه با حشرات ناقل: استفاده از حشره کش هایی مانند نئونیکوتینوئید ایمیداکلوپرید در کنترل ناقلین بیماری موفقیت آمیز بوده است، در آمریکا و فرانسه دشمنان طبیعی ناقلین بیمارگر، به ویژه حشرات جنس Gonatocerus که پارازیتوئید تخم ناقلین هستند، رهاسازی شده و در کاهش جمعیت زنجرک های برگی نقش داشته است.
