بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی یکی ازمهمترین بیماریهای اقتصادی گوجه فرنگی می باشد. چنانچه در مزرعه ای آلودگی به بیماری شدید باشد ممکن است تا حدود ۷۰ درصد محصول گوجه فرنگی از بین برود. نشاها و بوته های گوجه فرنگی نشانه های بیماری شانکر را در مراحل مختلف رشدی نشان می دهند. عامل بیماری با بذر، نشا، میوه گوجه فرنگی، ذرات خاک، ابزارآلات کشاورزی، لباسهای کارگران کشاورزی ، قطرات آب و باد منتقل و منتشر می شود و تا چند سال در خاک و مدت کمتری در بذر زنده می ماند. تاکنون بیماری در برخی مناطق شمال غرب کشور گزارش شده است که بایستی با مراقبت بیشتر و رعایت اصول قرنطینهای از گسترش و انتقال بیماری به سایر مناطق کشور جلوگیری کرد.

علائم بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی:

نفوذ عامل بیماری گیاهی شانکر باکتریای گوجه فرنگی، به بافت آوندی بوته ها باعث پژمردگی، پیچیدگی و در نهایت خشک شدن برگ ها میشود. علائم ثانویه آلودگی برگ ها به صورت لکه های کوچک، تیره، برگ سوخته، همراه با هاله ی زرد رنگ در لبه برگها دیده میشود. این بیماری باعث تیره شدن مغز ساقه و ترک خوردگی آن به خصوص در ناحیه اتصال به دمبرگ میشود. در آب و هوای مرطوب، تراوشات باکتریایی نیز از شکافها خارج میشود. با برش عرضی از ساقه، لایه های داخلی تیره و لزج، ولی لایه های سطحی سالم به نظر می آیند. با گسترش بیماری، مغز ساقه های آلوده به تدریج حالت تو خالی به خود میگیرند. آلودگی بافت سبز گیاه قبل از رسیدن محصول، باعث تشکیل میوه های سبز و نارس میشود. با آلودگی گیاه در مراحل پایانی رشد، ممکن است به محصول خسارت وارد نشود، ولی باعث تولید بذر آلوده شود. روی نشاها، برگ های گیاهچه های بیمار از حاشیه نکروز شده و به مرور لکه های نکروز زرد و قهوه ای می شوند. روی ساقه ها هم لکه های زرد و قهوه ای و روی برگها و ساقه های آلوده تاول های ریزی به وجود می آید. نشاهای آلوده کوتوله و چند ساقه می شوند. روی بوته های بالغ زردی و نکروز برگها در گیاهان مسن پیشرفت کرده و حاشیه برگ های بوته های بیمار مثل قرمز آتشین می شوند. آلودگی در گیاه سیستمیک شده و چنانچه دمبرگ قطع شود تغییر رنگ بافت های آوندی مشهود است در گلخانه بین رگبرگ های گیاهان آلوده لکه های رنگ پریده یا سبز کم رنگ ظاهر شده است که این لکه ها به سرعت بافت مرده و خشک میشوند. پژمردگی برگ ها ابتدا از برگ های مسن تر پایینی شروع می شود و برگ های بالاتر ساقه به صورت نامتقارن رشد می کنند و برگهای آلوده ممکن است در یک طرف ساقه از طرف دیگر بیشتر ریزش کنند. به تدریج در ساقه گیاهان آلوده نشانه های شانکر هم به وجود می آید روی میوه ها در میوه ها نقاط آلوده به صورت لکه های سطحی و پراکنده کوچک تیره که توسط یک هاله سفید رنگ احاطه شده و به لکه های چشم پرنده ای معروف است دیده می شود. این لکه های آلوده به تدریج زرد و قهوهای رنگ شده و خشک می شوند. در گیاهان گلخانه ممکن است این حالت چشم پرندگان در میوه های آلوده مشاهده نشود و میوه آلوده به صورت یکدست سفید مانند سنگ مرمر مشاهده شود.پژمردگی بوته ها از نشانه متداول بیماری است که از تهاجم باکتری به آوندهای چوبی و آبکشی، پوست و مغز ساقه ایجاد میشود. پژمردگی از برگهای پایینی شروع می شود که ابتدا لکه های آب سوخته قهوه ای روشن بین رگبرگها ایجاد شده و سپس پژمردگی و مرگ برگ ها روی می دهد. با پیشرفت بیماری نوارهای قهوهای رنگ و یا شکاف هایی در سطح ساقه ظاهر می شود که در شرایط مرطوب با تراوش های باکتریایی همراه است.

عامل بیماری،نحوه انتشار وچرخه زیستی شانکر باکتریایی گوجه فرنگی:

عامل بیماری گیاهی شانکر باکتریای گوجه فرنگی، باکتری Clavibacter Michiganense است. عامل باکتریایی قابلیت ماندگاری روی بذور و بقایای گیاهی داخل خاک را دارد. صدمه های مکانیکی از قبیل آسیب های ناشی از جابجایی گیاهان، قلمه زدن و نشاکاری بهترین شرایط را برای ورود باکتری به گیاه فراهم میکنند. عامل بیماری حداقل به مدت ۵ سال در گوجه فرنگی های آلوده و بذور آنها زنده میماند. همچنین در بقایای گیاهی آلوده و خاک سه یا چهار هفته تا ۲۴ ماه و در بسیاری از محیط های زنده و غیرزنده زمانی که میزبان اصلی نباشد و در گلخانه ها حداقل یک ماه روی سطوح مانند سیمان و پلاستیک زنده میماند شرایط مرطوب و خنک به بقای بیمارگر کمک می کند. دمای مطلوب رشد بیمارگر ۲۴ تا ۳۲ درجه سلسیوس است برخی از علف های هرز مانند تاجریزی و چندین گونه غیر زراعی سولاناسه به عنوان میزبان ثانویه باعث بقا و تکثیر جمعیت باکتری می شوند. ذرات آلوده خاک و بقایای گیاهی آلوده با باد، حشرات، باران و آب آبیاری پخش شده و سبب آلودگی گلخانه ها و زمین های زراعی میشوند. در هنگام نشاکاری ابزار آلوده، دست ها و لباس های کارگران سبب انتقال بیماری می گردد.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی:

۱- جمع آوری و انهدام بوته های آلوده

۲- جلوگیری از وارد شدن آسیب مکانیکی به نشاها

۳- استفاده از ترکیبات مسی

۴- به کار بردن بذور و نشاهای عاری از بیماری

۵- تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان

سمپاشی با بردوفیکس به شرح زیر:

• ضدعفونی خاک با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از کاشت
  •  سمپاشی با بردوفیکس ۵ در هزار هنگام جوانه زنی و بازشدن اولین برگها
  •  سمپاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگها – تکرار سمپاشی با فواصل دو هفته یک بار با بردوفیکس ۵ در هزار
  • تمامی مراحل رشدی گوجه فرنگی به بیماری مذکور حساس بوده و آلوده می شوند.